Między dyscyplinami

Ostatnie lata w polskiej sztuce współczesnej to czas ekspansji sztuki na inne obszary: nie tyle na teren życia społecznego czy politycznego, ale w bardziej horyzontalny sposób – na inne sfery działalności artystycznej. Doświadczamy kolejnych „zwrotów” w sztuce: zwrotu performatywnego, dźwiękowego czy kinematograficznego. Interdyscyplinarność pojawiła się jako ważny czynnik charakteryzujący sztukę współczesną. Uznani artyści wizualni (Robert Rumas, Anna Zaradny, Wojciech Puś, Aleksandra Wasilkowska, Mikołaj Grospierre czy Olga Mokrzycka) na stałe zaczęli współpracować z reżyserami teatralnymi jako scenografowie, stając się integralną częścią środowiska teatralnego.

Twórcy wizualni funkcjonują też z powodzeniem na polu literatury i poezji (Bianka Rolando, Norman Leto, Wojciech Bąkowski), muzyki (zjawisko to doczekało się nawet zorganizowanego w 2013 roku przez Zachętę festiwalu The Artists), jak i grafiki użytkowej (wielu artystów wizualnych jest grafikami, a jednocześnie wielu grafików realizuje projekty o zdecydowanie artystycznym charakterze). Najczęściej powtarzanym hasłem-kluczem w sztukach wizualnych ostatnich lat była jednak performatywność; relacje z teatrem, operą i tańcem współczesnym, ale także z modą, były mocno widoczne w programach instytucji sztuki oraz w interesujących nowych produkcjach artystycznych (Zorka Wollny, Wojciech Ziemilski, Bracia czy Wojciech Kosma). Należy przy tym zwrócić uwagę na brak dialogu i współpracy między instytucjami sztuki a tradycyjnymi ośrodkami, festiwalami i teoretykami „klasycznego” polskiego performansu, funkcjonującymi niemalże jako nieakceptowana przez mainstream subkultura, docierającymi do niewielkiej grupy fanów gatunku.

Coraz silniejszy staje się nurt kinematograficzny, tzw. Kino Sztuka, na który składają się pełnometrażowe filmy fabularne artystów z pola sztuk wizualnych, przeznaczone do dystrybucji w profesjonalnym obiegu kinowym. Od czasów Summer Love Uklańskiego na czołowego polskiego artystę-filmowca wyrósł Wilhelm Sasnal, którego film Z daleka widok jest piękny (zrobiony wspólnie z Anką Sasnal) był jak dotąd największym sukcesem nowego nurtu. Na premierę czekają najnowszy film Zbigniewa Libery Walser oraz film poświęcony twórczości Oskara Dawickiego Performer.

Warto podkreślić że kryterium sukcesu takich interdyscyplinarnych przedsięwzięć nie jest ich przynależność do obszaru sztuk wizualnych, ale siła poszczególnych projektów (filmu fabularnego, tomiku poezji, komiksu, spektaklu teatralnego), weryfikowana przez nieartystyczną publiczność.